Czasem kubek kakao lepszy niż tabletka

Pod koniec minionego roku wręczono nagrody wydziałowe Polskiej Akademii Nauk. Wśród nich znalazły się przyznane 24 listopada nagrody i wyróżnienia II Wydziału PAN (Nauk Biologicznych i Rolniczych). Jedno z wyróżnień trafiło do zespołu badaczek z Katedry Chemii, Technologii i Biotechnologii Żywności Politechniki Gdańskiej Agnieszki Bartoszek- Pączkowskiej i jej dwóch doktorantek: Izabeli Koss-Mikołajczyk i Moniki Kuczyńskiej.

Zespół Bartoszek badał aktywność przeciwutleniaczy zawartych w warzywach i owocach, łącznie z kakao. Z badań nad aktywnością nieprzetworzonych produktów roślinnych o różnej barwie, a więc różnej zawartości antocyjanów i betalain, wyszło, że nie tylko różnią się między sobą, co było spodziewane, ale też że wyizolowane przeciwutleniacze działają słabiej niż te zawarte w masie owocowej lub warzywnej. To sprzeczne z praktyką farmaceutyczną, w której po odkryciu aktywności farmakologicznej danej substancji biologicznej izoluje się ją i zagęszcza, tworząc suplementy diety, które powinny w tej sytuacji mieć wyższą aktywność. Ostatecznie salicylany połknięte w tabletce aspiryny czy nawet w spirytusie salicylowym (jeszcze się to stosuje?) działają mocniej niż żute z kory wierzby. Nie mówiąc już o sile oddziaływania morfiny w zastrzyku w porównaniu z makiem.

Podobne wyniki dała analiza aktywności składników kakao, także mieszanych. Mieszanka powstała z połączenia nawet 95 proc. substancji wyizolowanych z kakao działała słabiej niż po prostu kakao.

Z obu serii badań wynika, że interakcje substancji aktywnych z tym, co badaczki określają jako matryca, czyli resztą owocu, zamiast osłabiać ich działanie przez efekt rozcieńczenia, przeciwnie, najwyraźniej ułatwia synergię. Właściwie nie powinno to dziwić. Antyoksydanty są cennym elementem pożywienia roślinożerców, ale rośliny wytwarzają je dla własnych celów. Ewolucja i ekologia promują wytwarzanie takiego ich zestawu, który będzie działał najniższym kosztem i widocznie wspólne działanie wszystkich składników układu pozwala na lepszy efekt niż wynikałby z prostej ich sumy, którą udaje się odtworzyć w tabletce.

Piotr Panek

fot. Tecnoturis, licencja CC BY-SA 4.0