Punkty za styl

Lądowanie skoczkaPiszę przybity i zasmucony śmiercią dwóch wspinaczy na Broad Peak. Lubię chodzić po górach i to wystarczy, żebym czuł do nich instynktową sympatię, choć sam nigdy nie byłem wyżej niż w Tatrach, a i to tylko w lecie.

Jednocześnie fascynuje mnie psychika ludzi gotowych na wyczyn do granic możliwości i życia, taki, że w razie niepowodzenia jest ogromne ryzyko śmierci. Nie wiem, skąd się gotowość na to może brać.

Spróbuję porównać tę sytuację do innego wyczynowego sportu sięgającego granic ludzkich możliwości i potencjalnie bardzo ryzykownego. To skoki narciarskie. Jednak jakoś tak się składa, że groźnych wypadków jest w nich niewiele, a żadnego śmiertelnego wśród elity światowej w ogóle nie pamiętam. Tym, co moim zdaniem czyni skoki względnie bezpiecznymi, absolutnie wbrew ich potencjałowi, są punkty za styl. Reguły punktacji są tak skonstruowane, że po prostu nie opłaca się przeciągać skoków aż do granicy uniemożliwiającej bezpieczne lądowanie. Przekraczanie kolejnych barier  (już nie da rady zrobić telemarku, już nie da rady bez podpórki, …) powoduje takie straty punktów, których zyskana odległość nie rekompensuje w żaden sposób. Żądza zwycięstwa zostaje w ten sposób wykorzystana do hamowania szaleństw. Zżymamy się, gdy nasz faworyt skacze dalej od rywala, a mimo to przegrywa notami sędziów. Jest to jednak sensowna cena za to, że ciężkie wypadki zdarzają się raczej z rzadkich, całkowicie losowych przyczyn, a nie z powodu dzikiej brawury skoczków. Dzięki temu konkursy skoków można transmitować w telewizji w porze niedzielnego obiadu.

Zastanawiam się, czysto teoretycznie i bez wielkiej nadziei na cokolwiek, jak by można wprowadzić „punkty za styl” do wspinaczki wysokogórskiej. Naiwny zapewne pomysł to zasada, że szczyt zostaje oficjalnie zaliczony dopiero po wniesieniu na niego i zniesieniu z powrotem w stanie nieużywanym pewnej minimalnej ilości sprzętu ratującego życie, na przykład zapieczętowanej, ale gotowej do użycia butli z tlenem. Mam cichą nadzieję, że przynajmniej czasem w sytuacji powstającego zagrożenia instynkt samozachowawczy kazałby wycieńczonemu wspinaczowi sięgnąć po butlę i i jej użyć, żeby przeżyć. Odpowiednikiem punktów za styl mógłby być zestaw dodatkowego sprzętu. Coraz większym wyczynem stało by się wchodzenie na te same szczyty z coraz większym zapasem środków bezpieczeństwa.

To trochę jak wprowadzenie obowiązku posiadania szalupy ratunkowej w  żeglarstwie – co zresztą już się stało, bo we wszystkich najbardziej nawet szalonych oceanicznych regatach żeglarskich, gdzie oszczędza się każdy kilogram masy jachtu, nie wolno zrezygnować z przepisowego wyposażenia ratowniczego.

A czemu o tym piszę na blogu naukowym? Bo punkty za styl w skokach to po prostu teoria gier, w bardzo prostej ale skutecznej formie.

Jerzy Tyszkiewicz

Ilustracja ~Darin~, Flickr (CC BY-NC-ND 2.0)